Eerst iets over Volcán.
Toen ik aankwam in Volcán in voorjaar 2015 was het nog een stadje dat behoorde tot de gemeente Bugaba, met als hoofdstad Concepción. In de provincie Chiriqui. Het ligt op de lavastromen van de vulkaan Baru. Dit is de hoogste berg in Panama met 3.475 meter.
De plaats en vele achtergelegen gebieden zijn nog geen 100 jaar geleden bewoond geworden. Omstreeks 1929 trokken de eerste boeren omhoog naar de 1.500-1.600 hoogte om hier de zaken te gaan exploreren. Volcán is typisch een provincie stadje met zo’n 12.000 inwoners. Er is van alles beschikbaar: vele Chinese supermarkten, maar ook Romero een van de grootste ketens in Panama, diverse tankstations, zo’n 4 banken, heel veel kleding en andere winkels. Vele “ferreterias” voor bouw en andere materialen. Alle kerken zijn er vertegenwoordigd, er is een actieve Lions Club, talloze restaurants, van hele goede tot eenvoudige huiskamerrestaurants. Er zijn ook vele hotels in diverse klassen. Er zijn twee lagere scholen, twee colegios of secondair onderwijs en een lagere landbouw school en ook een privé school voor tweetalig onderwijs. Kortom hier hoef je je niet afhankelijk te voelen. Alles is er. Behalve als je luxe artikelen wilt kopen, dan moet je naar David.
De regio strekt zich uit naar het westen tot Rio Sereno, waar een grensovergang is naar Costa Rica. Of Ciazan. Maar ook naar de andere zijde van de vulkaan Baru, naar Cerro Punto.
Tot medio 2013 behoorde deze gehele streek tot de gemeente Bugaba maar daarna is het een zelfstandige gemeente geworden: Tierras Altas. Logisch ook want om deze streek te besturen van het 1.600 meter lager gelegen Concepción was niet langer houdbaar. Wel dat duurt dan even voor het gaat functioneren. Er werd een burgemeester gekozen, tegelijk met de landelijke verkiezingen voor de president. Zo gaat dat hier in Panama. Alle verkiezingen op een datum, wel zo efficiënt. Er werd een tijdelijke gemeentehuis ingericht in de installaties van de centrale markt en toen hoefde ik niet meer naar Concepción om mijn “In leven bewijs” te laten tekenen door een notaris aldaar, maar ging het om de hoek in Volcán.
Nog even iets over de economische activiteiten: De provincie Chiriqui wordt ook wel de graanschuur van Panama genoemd. En dat is ook zo. Op het laagland wordt rijst en mais verbouwd en in de droge seizoenen watermeloen en gewone meloenen.
Op de hoogtes van Las Tierras Altas is de grond uitermate geschikt voor talloze groentes, tomaten, komkommers, maar ook aardbeien enz. En koffie, samen met de koffie uit het naast gelegen Boquete, wordt hier een wereld beroemde koffie geproduceerd die ze “Geisha” noemen.
In de gebieden er tussen in wordt veel melkvee gehouden. Er zijn kaasfabrieken, echter alleen zachte kaas zonder bewerking. En een tweetal melk pasteurisatie fabrieken. Die staan echter weer in Bugaba.
Genoeg over Volcán. De Panameños komen er graag en in de weekenden is het een drukte van je welste om grote zakken groente te kopen en aardbeien.
Eten en drinken.
Ik ben diverse malen de berg afgegaan naar David om alvast wat spullen te kopen die ik nu en later nodig zou hebben. Een koffiemachine en een citruspers was een aangename aanvulling op wat ze in de cabina hadden voor mijn ontbijt. Sinaasappels koop je hier langs de weg per zak voor zo’n 5 dollar. Minstens vijftig goede perssinasappels. Verder vind je ook veel andere vruchten te koop langs de weg. Of in een groente en fruit stalletje in de winkelstraat.
Koken deed ik niet, ik liep in de begin van de avond naar een dichtbij gelegen restaurant Café Volcán en kon daar voor 15 USD een prima maaltijd genieten. Alles vers en vers klaargemaakt. Enkele keren liep ik iets verder naar het restaurant Mana en B&B Volcán Lodge. Ze bestaan niet meer, het heet nu Fahrenheit. Daar maakten ze een heerlijke Costaricaanse keuken, omdat de eigenaresse Costaricense is. Ook een maaltijd rond $15.
Verder at ik vaak onderweg of in David, maar ook in de andere restaurants in Volcán, Je moet ze immers allemaal uitgeprobeerd hebben. Goed en minder goed. In Panama eet men over het algemeen de warme maaltijd in de loop van de middag. Een “almuerzo”. Dat kan dus zijn van de kaart en maak je keuze waar je zin in hebt. Of een “comida” en dan heb je vaak de keuze tussen “carne” (een taaie biefstuk), “chuleta” een kotelet, of soms rundertong, vis of een stukje kip. Alles met rijst en een salade en vaak een “tajada” (gebakken banaan). Het probleem is vaak dat ze niet weten hoe een biefstukje gebakken moet worden, het zijn met recht schoenzolen. Niet doorheen te komen.
Zo’n comida is het goedkoopste: met een sapje ben je voor 4-6 dollar gevuld. Van de kaart eten is duurder en ben je met een sapje rond $15 kwijt.
Ik had inmiddels ook uitgevonden wat de Panamese lokale borrel is. Je hebt natuurlijk rum, in dit geval Ron Abuelo in diverse varianten, van oud tot zeer oud. Allemaal 45%.
Maar de “borrel” is Seco Herrerano, een witte rum, niet uitgesproken zoet en slechts 35%. Vergelijkbaar met jonge jenever.
Overigens in de supermarkt kan bier krijgen uit alle windstreken, Panamese, Duitsland, België, Engeland en de USA. Wijn vooral Zuid-Amerikaanse, maar ook Franse en Spaanse.
Bankzaken.
Mijn bekende hotel baas in Panama van de Baru Lodje. Erwin Goerke had mij de Banco General aanbevolen. Dat bleek achteraf te kloppen. Het dichtstbijzijnde kantoor was in Concepcion. Dus met de vereiste papieren, welke lijst ik al eens opgehaald had in Panama stad, naar dit kantoor. Een half uur de berg af naar de hitte van het laagland. Als je in de rij moet voor de “cajero”, kassier, dan is er altijd een rij apart voor “jubilados” gepensioneerden, waar ook zwangere dames kunnen aanschuiven, enz. Dat scheelt, want dan heb je voorrang. Echter niet als je moet wachten in een rij voor een medewerker om over andere bankzaken te praten, bij dit wachten kun je wel zitten.
Samen met een bankmedewerker een hele berg formulieren in gevuld, toegevoegd de gevraagde rekwisieten, werd ik weer naar huis verwezen omdat er nog wat bij moest zoals een bewijs van mijn inkomen. Kortom nog niet geregeld. Dus een paar dagen later weer de berg af om de ontbrekende papieren te leveren. Weer wachten en ingeleverd. De aanvraag zou door het comité beoordeeld worden. We bellen je wel.
Wel een paar weken later na nog steeds niets gehoord te hebben nog maar een keer langs.
Ondertussen kon ik met mijn betaalpas uit NL geld uit de “Cajero automatico” halen. $500 per dag. Daarvoor betaal ter plaatse $ 5,25 (was toen nog $ 4) en in NL kost dat ook zo’n 7 Euro’s. Ik had ook nog Euro’s in contant geld. Die kan je alleen wisselen bij één bank in Panama de Credicorp. Die hadden gelukkig ook een kantoor in David. De biljetten moeten wel heel zijn want met een scheurtje worden ze niet geaccepteerd.
Inmiddels kan je met buitenlandse cards (debit en credit) slechts USD 250 maximaal verkrijgen, met dezelfde opslag van $ 5,25. Niet zo aantrekkelijk meer.
De bankrekening was nog in behandeling, helaas. Later nog een paar keer, zelfs een gesprek verzocht met de lokale directeur, totdat een van de medewerkers mij mededeelde dat ik een Cédula moest hebben en zoals al eerder beschreven ontving ik die in augustus. Niemand belt je daarover, je moet dat vernemen omdat ik aanhoudelijk de bank maar weer binnenstapte. Afijn, toen de cédula er dus was terug naar de bank en ja hoor binnen een halfuurtje na het storten van het eerste bedrag kreeg ik mijn rekening de “ahoros”, een spaarrekening dus. Dat heeft iedere particulier hier. Een rekening courant is voor zaken en kost geld. Op deze rekening berekenen ze zelfs maandelijks een rente. Het percentage heb ik nog nooit uitgerekend. Een bankrekening met debitcard of betaalpas, waarmee je in alle grote winkels kan betalen en de optie om met internet te bankieren en nu ook een app voor de telefoon. Werkt allemaal perfect en makkelijk. Sindsdien stort ik ook regelmatig bedragen van mijn NL rekening naar deze rekening. Gedeelde transactie kosten. Kosten in NL 8 Euro’s. En in Panama 18,73 USD. Was eerst 34 USD. En ze houden ook nog 5 USD in van de transactie.
Dit was het weer voor deze keer. Heeft iets langer geduurd omdat ik inmiddels weer verhuisd ben in Panama stad en omdat ik een urine weg ontsteking kreeg, die behandeld moest worden. Dus steeds naar het ziekenhuis of een dokter voor een injectie.
Kijk overigens ook eens op “Over Hylke” als je wilt weten hoe het mij verder is vergaan in Panama. Een bijdrage is zeer welkom.